Giriş
Oyun ve oyuncak çocukların gelişimleri için çok önemlidir. Çünkü yaşam oyunlarda biçimlenir ve anlam kazanır. Çocuk oyun oynayarak kendini keşfeder, geliştirir, dünyayı tanır ve dünyanın işleyişine uyum sağlamaya çalışır. Ayrıca çocuğun gelişiminde de oyunun birçok alanda önemi vardır. Peki çocuğun sağlığındaki etkileri nelerdir?
-Oyun ve Oyuncağın Fiziksel Gelişime Etkisi
Oyun oynama, çocuğun vücut sistemlerinin düzenli çalışmasını sağlar. Vücuttaki fazla yağların yakılması, kasların güçlenmesi, iç salgı bezlerinin daha düzenli çalışması gibi özellikle büyümeye ilişkin işlevlerin yerine getirilmesi bu oyunlarla sağlanır. Oyun sayesinde kalp atışı, kan dolaşımı hızı ve solunumu, normalin üstüne çıkar. Bunun sonucu olarak, sıklaşan ve derinleşen solunum sayesinde kana havadan bol oksijen geçer. Ayrıca, kan dolaşımının normalden hızlı olması, dokulara daha çok besin taşımasına yardımcı olur. Aynı zamanda açık havada oynanan oyunlar ile çocuk bedensel gelişimi için gerekli olan temiz hava ve D vitaminini farkında olmadan alır. Bu nedenle çocuklar açık havada daha neşeli olurlar.
-Oyun ve Oyuncağın Psiko-motor Gelişime Etkisi
Çocukların psikomotor gelişimine katkı sağlayan oyuncaklar el-göz koordinasyonunu geliştirir ve büyük ve küçük kas gelişimi üzerinde etkiye sahiptir. Güç, tepkiye hazır olma, hız, durgun ve dinamik dikkat, koordinasyon, esneklik gibi psikomotor yetenekler çocuğa oyunla kazandırılır. Oyun sırasında çocuğun bazı hareketleri sürekli olarak yinelemesi onun kas gelişimini hızlandırır. Çocukların yürüme, koşma, atlama, tırmanma gibi eylemlerle sürekli hareket hâlinde olmaları, onların büyük kas gelişimini; koparma, kesme, tutma, yoğurma, delme, boyama gibi etkinlikleri tekrarlaması küçük kas gelişimini destekler.
- Oyun ve Oyuncağın Duygusal Gelişime Etkisi
Çocuğun oynadığı oyunda aldığı roller, kullandığı materyaller; eğitimciler ve anne babalar için çocuğu tanıma konusunda en iyi ipuçlarıdır. Aileler çocuğun özel ilgi alanları ve kişiliği hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için oyun oynarken gözlemlemelidir. Oyun sırasında çocuğu ile konuşmalı, fikir ve düşüncelerini paylaşmalı, yeni fikirler geliştirmeli, keşfetmeli ve sorunları birlikte çözmeye çabalamalıdır. Çocuklar oyun sırasında yalnızca kendilerini mutlu eden duygularını ortaya koymazlar. Ayrıca kendilerini rahatsız eden korkularıyla yüzleşmeye ve bunlardan kurtulmaya çalışırlar. Oyun, çocukların kendini tanıma, keşfetme, anlatma, psikolojik olarak bir rahatlama aracı olmasından dolayı bireyi tanıma tekniği ve tedavi yöntemi olarak da kullanılmaktadır. Perioperatif dönemde oyuncak kullanımının çocuklarda anksiyeteyi etkili şekilde azalttığı bildirilmektedir.
-Oyun ve Oyuncağın Sosyal Gelişime Etkisi
Çocuk oyunlarının çoğunda sosyal bir yapı vardır. Oyun ile çocuk cinsel kimlik kazanır. Aile bireylerinin rollerini üstlenerek sorumluluklarını ve bireylerin kişiliklerini öğrenir. Meslek gruplarını ve onların rollerini kavrar. Birlikte sorun çözmeyi öğrenirler. Ahlaki gelişimi desteklenir. Çocuk toplumsallaşmayı, başkalarının hak ve özgürlüklerine saygı duymayı, kendi hak ve özgürlüğünü korumayı, yardımlaşmayı, paylaşmayı, lider olmayı, kazanmayı, kaybetmeyi öğrenir. Böylece çocuk oyun oynayarak toplumsallaşmakta ve topluma ayak uydurmaktadır. Oyuncak ise çocuğun toplumsallaşmasında ve kişiliğini geliştirmesinde kullanılan bir araçtır.
- Oyun ve Oyuncağın Dil Gelişimine Etkisi
Oyun, çocuğun dil gelişiminde önemli bir role sahiptir. Çocuğun dil becerileri ebeveynleriyle oynadıkları sözlü oyunlar, kendisine anlatılan masallar ve ninniler aracılığıyla gelişir. Çocuk oyunlarının birçoğunda dilin kullanılması gerekmektedir. Özellikle oyunlarda ebe seçimi sırasında kullanılan tekerlemeler veya neşeli sözler çocukların dil gelişimini desteklemektedir. Grup içinde oynanan oyuncaklar çocuğun duygusal ve sosyal gelişimine katkı sağlamasının yanı sıra dil kullanımı için ortam yaratmaktadır. Örneğin, oyun kurma yoluyla birbiri ile iletişime geçen çocukların cümle kurma, soru sorma, yanıtlama, öykü anlatma becerisini geliştirmektedir.
-Oyun ve Oyuncağın Bilişsel Gelişime Etkisi
Çocuk oyun yoluyla çocuk zekâsını kullanmayı öğrenir, dünyayı ve çevreyi keşfeder, bilgi edinir, merak duygusunu tatmin eder, mantık yürütmeyi ve seçim yapmayı öğrenir. Oyun, çocuğa araştırma, nesneleri tanıma ve sorun çözme olanağı tanır. Bu yolla çocuk, büyüklük, şekil, renk, boyut, ağırlık gibi çok sayıda kavramı öğrenir. Bunun yanı sıra eşleştirme, sıralama, analiz, sentez ve problem çözme gibi zihinsel işlemleri gerçekleştirir. Çocuğa güçlükle öğretilen pek çok kural, oyun sırasında daha kolay öğretilebilir. Çocuklar öğrenme, karar verme, iş birliği, sıralama, düzenleme, paylaşma, başkalarının hakkına saygı gösterme, yardımlaşma gibi pek çok kural ve kavramı oyun sırasında farkına varmadan öğrenir ve benimser.
Sonuç
Çocukların, gelişimsel yönden sağlıklı olabilmesi için beslenme, uyku gibi gereksinimleri kadar oyunda çok önemlidir. Genel olarak, oyun çocukların olayları farklı bakış açılarıyla görmelerine, yaratıcılıklarının gelişmesine, sevinç ve hüzün gibi duygularının farkına varmalarına, arkadaş grupları içinde toplumsallaşıp, ahlaki ve sosyal kurallara uymayı öğrenmelerine, fiziksel açıdan kas ve kemik yapılarının gelişmesine, ifade yeteneklerinin ve kelime hazinelerinin gelişmesine yardımcı olmaktadır. Ebeveynler ve eğitimciler çocuklar için uygun oyun ortamları oluşturmalı, gerekli materyalleri sunularak oyun oynamaları desteklemelidirler. Ayrıca sağlık çalışanları, çocuklarla ilgili uygulamalarda oyun ve oyuncağın çocuk sağlığına ve gelişimine katkı sağlayabileceğini unutmamalıdırlar.
KAYNAKÇA
Comments